Hoe een organisatieopstelling verborgen dynamieken blootlegt — een casus uit mijn praktijk
Soms voel je het gewoon: er klopt iets niet op je werkplek. De sfeer is stroef, de communicatie loopt moeizaam, of collega’s raken telkens opnieuw verstrikt in hetzelfde gedoe. En wat je ook probeert — coaching, teamdagen, gesprekken — het lijkt geen verschil te maken. Dan is het goed mogelijk dat er iets speelt op een dieper, onzichtbaar niveau. Iets dat zich niet laat vangen in beleid of procedures.
Een organisatieopstelling kan dan helpen.
Casus: De oprichter die nooit écht vertrok
Vorig jaar werd ik gevraagd door een groot bedrijf dat kampte met hardnekkig ziekteverzuim en een voelbare demotivatie onder het personeel. Het management had al van alles geprobeerd: teambuilding, coaching, motivatieprogramma’s. Toch bleven de problemen terugkomen. Werknemers bleven ontevreden, er waren hardnekkige conflicten onderling en ziekmeldingen stapelden zich op.
Tijdens een organisatieopstelling die ik met hen begeleidde, kwam er iets opvallends aan het licht. Een van de oprichters was jaren geleden boos vertrokken, na een conflict met de andere directieleden. Er werd sindsdien niet meer over hem gesproken, alsof hij nooit had bestaan. Maar in de opstelling bleek dat zijn aanwezigheid — of juist zijn afwezigheid — nog voelbaar was in de organisatie.
De medewerkers in de opstelling begonnen te wankelen op hun benen. Ze konden hun plek niet innemen, hun aandacht niet richten. Alsof er iets onuitgesproken tussen hen en het werk stond. Wat bleek: onbewust waren ze nog steeds verbonden met de vertrokken oprichter. Zijn vertrek was nooit erkend. Zijn bijdrage nooit benoemd. En dat drukte op het systeem.
Pas toen de huidige directeuren in de opstelling stilstonden bij zijn rol, zijn inzet en het fundament dat hij had gelegd, veranderde er iets. Er kwam ontspanning in het veld. Medewerkers stonden letterlijk steviger. In de weken daarna meldde het bedrijf dat het ziekteverzuim begon te dalen. En er kwam ruimte voor nieuwe initiatieven.
Verborgen wetmatigheden in organisaties
Wat hier speelde, zie ik vaker terug. Organisatiesystemen hebben, net als familiesystemen, hun eigen dynamieken en ‘spelregels’. Personen die vergeten worden, pijnlijke gebeurtenissen waarover gezwegen wordt, of oude loyaliteiten die blijven knagen — ze werken allemaal door, vaak zonder dat we het doorhebben.
Zolang deze elementen geen plek krijgen, blijft het systeem haperen. Pas wanneer dat wat uit beeld is geraakt weer erkend wordt, komt er rust en richting.
Wat een opstelling zichtbaar maakt
Een organisatieopstelling maakt deze onzichtbare lagen zichtbaar. Je ziet wie of wat uit balans is, wat nog aandacht vraagt, waar erkenning ontbreekt. In de casus hierboven werd niet alleen een oud conflict zichtbaar, maar vooral de invloed ervan op het huidige functioneren. Het erkennen van het verleden opende de deur naar een toekomst waarin mensen met meer rust en focus konden werken.
En jouw eigen systeem dan?
Niet alleen het organisatiesysteem speelt mee. Ook jouw persoonlijke achtergrond reist mee naar je werk. Zo begeleidde ik een vrouw die steeds weer in conflict kwam met haar manager. Ze voelde zich niet gezien, raakte gefrustreerd en dacht zelfs aan ontslag. Tijdens een individuele opstelling werd duidelijk dat deze reactie niet alleen met haar leidinggevende te maken had, maar ook met haar relatie tot haar vader.
Toen ze hem innerlijk kon erkennen zoals hij was — met zijn kwaliteiten én tekortkomingen — veranderde haar houding richting haar manager. Er ontstond ruimte voor contact, zonder strijd. En dat maakte haar werk lichter en plezieriger.
Tot slot: ruimte maken voor wat vastzit
Een organisatieopstelling kijkt niet naar de buitenkant, maar naar de onderstroom. En juist daar zit vaak de sleutel tot verandering. Door te erkennen wat gezien wil worden, ontstaat beweging. Er komt ruimte voor helderheid, betrokkenheid en groei.
Herken je iets in dit verhaal? Vraag je je af waarom het binnen jouw team of organisatie niet stroomt, ondanks alle inzet? Misschien is het tijd om te kijken naar wat er niet direct zichtbaar is.
Laat het me weten als je daarover in gesprek wilt en neem contact met mij op.
